Skip to content

Doelsturing in het startpakket Nederland van het Slot

In dit pakket wordt 2,2 miljard vrijgemaakt om de vergunningsverlening weer vlot te trekken. Van dit bedrag is 200 miljoen gereserveerd voor de verdere uitwerking van doelsturing. Op 14 februari 2025 heeft de minister de kamer ook al geïnformeerd over doelsturing. Wat is de status? En wat is de rol van de VLB hierbij?

Doelsturing krijgt de laatste tijd politiek veel meer aandacht. Achter de schermen wordt er al veel langer gewerkt aan dit thema. Wel veelal onder een andere naam of in een project. Zo is het Markemodel een project waar al langer gewerkt wordt met doelsturing. En de afgelopen 2 jaren is de VLB betrokken geweest in het KPI-kringlooplandbouw project van het ministerie. Dit project werd afgekort als KPI-k.

KPI’s

De afkorting KPI staat voor Kritische Prestatie Indicator. Aan de boerentafel veelal aangeduid als kengetal. Zo zijn het onderwatergewicht, vochtgehalte of celgetal ook vormen van een KPI. Deze getallen hangen samen met een norm of streefwaarde. Veelal omdat afnemers hiervoor betalen of dit als voorwaarde stellen. Daarom is het belangrijk om zicht te hebben op bedrijfseigen scores. De ondernemer bepaalt zelf hoe de gestelde norm of streefwaarde gerealiseerd wordt. Dit kan met zowel innovaties als managementmaatregelen.

Uiteindelijk bepalen de toepassers (bijvoorbeeld de afnemer, provincie, of ministerie) welke KPI’s gebruikt worden voor doelsturing. Een afnemer die marktvraag heeft naar een product met een lage broeikasgasuitstoot, past de KPI voor CO2 uitstoot toe. Een overheid die een natuurgebied moet beschermen kijkt naar de KPI voor ammoniakuitstoot. Er is dus altijd een achterliggend doel of (markt)vraag wat concreet gemaakt kan worden in een KPI.

VLB

Vanuit de verschillende toepassers ontstaat er vraag naar verschillende KPI’s. Om een wildgroei aan verschillende KPI’s te voorkomen heeft het ministerie in een vroeg stadium een project gestart om een uniforme set KPI’s te ontwikkelen. Dat creëert uniforme waarden en beperkt de administratieve lasten. Zodat de boer niet voor iedere toepasser een nieuwe rekensom moet maken.

Vanuit de VLB worden veel ondernemers ondersteund bij hun administratie. Zowel financieel als met de Kringloopwijzer en Gecombineerde Opgave. Daardoor is het ook belangrijk om input te leveren ten aanzien van de KPI set die ontwikkeld wordt. Is de gekozen definitie goed uitvoerbaar? En welke extra belasting levert dit straks op in de administratie? Daarom is de VLB de afgelopen jaren deelnemer aan diverse projecten en overleggen rondom het thema doelsturing.

Status

Het programma doelsturing is op het ministerie volop in ontwikkeling. De Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel wil voor de zomer 2025 met een alternatief voor de KDW (kritische depositie waarde) in de wet komen. Daarnaast wordt momenteel gewerkt aan het 8e Nitraatactieprogramma. Beide programma’s benoemen doelsturing als route om de gestelde opgaven te realiseren. Dat doet vermoeden dat er voor de zomer volgende stappen bekend worden. Tegelijk zal doelsturing in 2025 niet compleet in detail uitgewerkt worden. Dat vraagt meer tijd. In de brief aan de Tweede Kamer over het 8e Nitraatactieprogramma benoemt de minister mogelijk in 2029 doelsturing voor de eerste elementen toe te kunnen passen.

Daarnaast zijn er in de markt nu al afnemers die extra belonen voor een lage CO2 uitstoot, wat ook doelsturing is. Dus naast de komende ontwikkelingen is het ook belangrijk om te volgen wat er nu al gebeurt.

Vervolg

De VLB blijft het thema ‘doelsturing’ volgen en blijft een actieve bijdrage leveren. De focus ligt daarbij niet op de toepassing of de normering. Wel ligt de focus op de borging, dat het toepasbaar is en op de administratieve lastendruk.

Rick Hoksbergen, lid VLB Vaksectie Agrobedrijfskunde namens Countus

Gecombineerde opgave steeds complexer: VLB pleit voor werkbare regelgeving

De Gecombineerde opgave is voor agrarische ondernemers een jaarlijks terugkerende uitdaging. Wat ooit begon als de Meitelling voor de registratie van grond en dieren, is uitgegroeid tot een complexe werkzaamheid waarbij steeds meer kennis en tijd komt kijken. De bedrijfsadviseurs van aaff, Countus en Flynth – verenigd in de Vereniging van Accountants en Belastingadviesbureaus ‘VLB’ – ondersteunen jaarlijks duizenden boeren bij het zorgvuldig en correct invullen van deze opgave. Maar de uitvoeringspraktijk staat onder druk.

Toenemende complexiteit, stijgende druk

De adviseurs van de VLB zijn al jaren actief betrokken bij het ondersteunen van agrarische ondernemers bij het naleven van wet- en regelgeving, waaronder verplichtingen uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), de mestregelgeving en andere regelingen. Wat zij signaleren, baart zorgen: de regelgeving wordt steeds complexer, terwijl de vraag naar ondersteuning blijft stijgen. De werkdruk op adviseurs neemt toe, net als de (financiële) risico’s voor boeren wanneer er fouten worden gemaakt.

De Gecombineerde opgave is inmiddels voor veel boeren te ingewikkeld om zelfstandig te doen. De registratie van percelen, landschapselementen en bufferstroken, het doorgeven van gegevens voor de mestwetgeving en de aanvraag voor uitbetaling van de GLB-subsidies vergen specialistische kennis. Niet voor niets wordt inmiddels de helft van alle opgaves door adviseurs ingevuld. Tegelijkertijd zijn advieskantoren meer huiverig geworden om hun klanten bij deze werkzaamheden te ondersteunen.

Deadline 15 mei

De natte weersomstandigheden vorig jaar leidden tot begrijpelijke vragen en verzoeken vanuit de sector om de aanvraagperiode te verlengen. Aanpassingen na de deadline van 15 mei zijn weliswaar in bepaalde gevallen verplicht – bijvoorbeeld als opgegeven eco-activiteiten niet haalbaar blijken – maar nieuwe percelen of eco-activiteiten toevoegen is dan niet meer toegestaan. Dit werkt belemmerend voor boeren die te maken hebben met wisselende (weers)omstandigheden.

Bezwaarschriften blijven liggen – gevolgen voor 2025

Terwijl de aanvragen voor 2025 met Gecombineerde opgave moeten worden ingediend, zijn bezwaren over de GLB-subsidies van 2023 en 2024 nog in behandeling. De uitkomst van die bezwaren heeft mogelijk directe gevolgen voor de aanvragen die nu moeten worden gedaan. Boeren moeten vooruitlopen op uitkomsten die ze nog niet kennen en krijgen van RVO het advies om, binnen de mogelijkheden van hun bedrijf, extra eco-activiteiten op te geven. Dit is voor veel ondernemers ondoenlijk – en voor adviseurs nauwelijks verantwoord.

Oproep tot verbetering

De VLB ondersteunt de intentie van het ministerie van LVVN om de Gecombineerde opgave en het aanvraagproces van de GLB-subsidies te verbeteren, zodat boeren deze zelfstandig kunnen invullen. Maar de praktijk laat zien dat daar nog forse stappen voor nodig zijn. Positieve ontwikkelingen, zoals het vervallen van de definitieve aanvraag in het GLB-proces, worden gewaardeerd. Tegelijkertijd roept de VLB het ministerie van LVVN en haar uitvoeringsorganisatie RVO op tot verdere verbeteringen:

  • Pas aanvraagperioden en deadlines aan op wat haalbaar is in de praktijk, zeker bij uitzonderlijke weersomstandigheden zoals in het voorjaar van 2024.
  • Verwerk bezwaarschriften tijdig, zodat ondernemers en hun adviseurs niet hoeven te gokken op beslissingen die nog op zich laten wachten.
  • Stem regelgeving beter op elkaar af, zoals de afstemming tussen GLB, mestregelgeving en het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb).
  • Betrek erfbetreders, zoals de adviseurs van de VLB, vroegtijdig bij het ontwikkelen van nieuwe regelgeving en de praktische uitwerking daarvan.

Samen werken aan een werkbare uitvoering

De VLB blijft zich inzetten voor een goede en werkbare uitvoering van de Gecombineerde opgave. Dit in het belang van de boeren die afhankelijk zijn van regels, tijdige besluiten en praktische ondersteuning. Alleen door betere afstemming van regelgeving, realistische deadlines en meer aansluiting bij de praktijk kunnen we samen werken aan verlaging van de administratieve lasten, risico’s en kosten voor de agrarische ondernemer.

Jeroen van den Hengel, lid VLB Vaksectie Agro- bedrijfskunde namens aaff

Save the date VLB Inspiratiesessie dinsdag 24 juni 2025 namiddag

…Uit de troonrede van 17 september 2024…“Er vindt geen gedwongen bedrijfsbeëindiging plaats en de daadwerkelijke staat van de natuur en gemeten uitstootcijfers worden leidend in het beleid. Doelsturing is daarbij een kernbegrip. Dat betekent dat het aan boeren zelf is hoe zij gestelde doelen willen bereiken. Er is een stimuleringsbudget beschikbaar van € 5 miljard om de omslag te maken die nodig is”…

VLB Inspiratiesessie: “Doelsturing in de praktijk

Ben je bedrijfsadviseur bij een van de VLB-kantoren? Kom naar de VLB Inspiratiesessie “Doelsturing in de praktijk”. Leer hoe een boer grip op de doelen kan krijgen. Leer welke kansen, kaders en verplichtingen er zijn. Wat motiveert een ondernemer om aan de slag te gaan? En welke ondersteuning kan jij de klant hierbij aanbieden.

Datum en Tijd: dinsdag 24 juni, vanaf 15.30 uur

Locatie: Boerderij De Boerinn, Mijzijde 6, 3371 GM Kamerik

In deze speciale VLB Inspiratiesessie belichten we doelsturing vanuit de overheid, vanuit de markt en vanuit de boerenpraktijk. Welke bedrijven, ondernemers en adviseurs kunnen hier kansen voor zichzelf vinden? Laat je bijpraten over deze nieuwe ontwikkelingen tijdens de sessie.

Doelsturing vanuit de overheid met medewerking vanuit het Ministerie van LVVN

  • Kansen, kaders en verplichtingen vanuit doelsturing
    • Wat is de stand van zaken?
    • Nieuwe opzet eco-regeling, gericht op doelsturing

Doelsturing in de afzetmarkt, met medewerking vanuit Friesland Campina

  • Welke kansen zijn er in de markt?
    • Waarom betalen afnemers hiervoor?
    • Hoe dynamisch is deze markt?

Doelsturing in de praktijk, met medewerking van BO-akkerbouw

  • Wat zijn de eerste ervaringen?
    • Wat werkt goed en wat valt tegen?
    • Hoe pakken boeren het op?
    • Welke verbindingen zijn er tussen doelsturing en regeneratieve landbouw?

Mis de bijeenkomst niet. Noteer de datum 24 juni vanaf 15.30 uur alvast in jouw agenda.

Het volledige programma volgt binnenkort.

VLB Vakgroep Agro Bedrijfskunde