Het thema van de VLB- inspiratiesessie voor de bedrijfsadviseurs editie 2025 had als thema ‘Doelsturing in de praktijk’. Bedrijfsadviseurs van aaff, Countus en Flynth kwamen op 24 juni bijeen in Kamerik. De sessie gaf hen bagage om agrarische klanten inzicht geven en perspectief te bieden.
Hans Scholte, lid van de Vaksectie Agro-bedrijfskunde, leidde de sessie, waarbij het thema werd belicht vanuit de overheid (Ministerie LVVN), de markt (FrieslandCampina) en de boerenpraktijk (BO-akkerbouw). Drie experts zetten in een korte pitch hun visie helder neer. Vervolgens werden in drie groepen o.l.v. een expert onderwerpen verder uitgediept. Kennis werd uitgewisseld, voordelen en zorgen werden benoemd. Duidelijk werd dat doelsturing veel mogelijkheden biedt om de opgaven ten aanzien van emissie om te zetten in kansen. En dat begint met inzicht, zowel bij de adviseur als bij de agrarisch ondernemer.
Thom de Boer
Thom de Boer, van het Ministerie LVVN, gaf aan welke aspecten bij de opzet van een systeem van doelsturing behoeven te worden meegenomen en stelde vast dat het complexe materie is. Hij had oor voor de wens van de sector om ‘lean en mean’ wil beginnen, maar het ministerie wil een gedegen en geborgen systeem bouwen. Jan Dirk van Mourik, van FrieslandCampina, gaf mee dat de Kringloopwijzer zijn inziens vooral ‘belonend’ gebruikt moet worden en bij voorkeur niet om ‘af te rekenen’. André Hoogendijk, van BO-akkerbouw, legde de nadruk op meten. Zeker in de akkerbouw met grondruil en gewasrotatie is een berekende emissie zeer onnauwkeurig.
De volledige inhoud van de sessie is bij de deelnemers voor handen.
VLB – Vaksectie Agro Bedrijfskunde, Rick Hoksbergen en Hans Scholte
In dit pakket wordt 2,2 miljard vrijgemaakt om de vergunningsverlening weer vlot te trekken. Van dit bedrag is 200 miljoen gereserveerd voor de verdere uitwerking van doelsturing. Op 14 februari 2025 heeft de minister de kamer ook al geïnformeerd over doelsturing. Wat is de status? En wat is de rol van de VLB hierbij?
Doelsturing krijgt de laatste tijd politiek veel meer aandacht. Achter de schermen wordt er al veel langer gewerkt aan dit thema. Wel veelal onder een andere naam of in een project. Zo is het Markemodel een project waar al langer gewerkt wordt met doelsturing. En de afgelopen 2 jaren is de VLB betrokken geweest in het KPI-kringlooplandbouw project van het ministerie. Dit project werd afgekort als KPI-k.
KPI’s
De afkorting KPI staat voor Kritische Prestatie Indicator. Aan de boerentafel veelal aangeduid als kengetal. Zo zijn het onderwatergewicht, vochtgehalte of celgetal ook vormen van een KPI. Deze getallen hangen samen met een norm of streefwaarde. Veelal omdat afnemers hiervoor betalen of dit als voorwaarde stellen. Daarom is het belangrijk om zicht te hebben op bedrijfseigen scores. De ondernemer bepaalt zelf hoe de gestelde norm of streefwaarde gerealiseerd wordt. Dit kan met zowel innovaties als managementmaatregelen.
Uiteindelijk bepalen de toepassers (bijvoorbeeld de afnemer, provincie, of ministerie) welke KPI’s gebruikt worden voor doelsturing. Een afnemer die marktvraag heeft naar een product met een lage broeikasgasuitstoot, past de KPI voor CO2 uitstoot toe. Een overheid die een natuurgebied moet beschermen kijkt naar de KPI voor ammoniakuitstoot. Er is dus altijd een achterliggend doel of (markt)vraag wat concreet gemaakt kan worden in een KPI.
VLB
Vanuit de verschillende toepassers ontstaat er vraag naar verschillende KPI’s. Om een wildgroei aan verschillende KPI’s te voorkomen heeft het ministerie in een vroeg stadium een project gestart om een uniforme set KPI’s te ontwikkelen. Dat creëert uniforme waarden en beperkt de administratieve lasten. Zodat de boer niet voor iedere toepasser een nieuwe rekensom moet maken.
Vanuit de VLB worden veel ondernemers ondersteund bij hun administratie. Zowel financieel als met de Kringloopwijzer en Gecombineerde Opgave. Daardoor is het ook belangrijk om input te leveren ten aanzien van de KPI set die ontwikkeld wordt. Is de gekozen definitie goed uitvoerbaar? En welke extra belasting levert dit straks op in de administratie? Daarom is de VLB de afgelopen jaren deelnemer aan diverse projecten en overleggen rondom het thema doelsturing.
Status
Het programma doelsturing is op het ministerie volop in ontwikkeling. De Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel wil voor de zomer 2025 met een alternatief voor de KDW (kritische depositie waarde) in de wet komen. Daarnaast wordt momenteel gewerkt aan het 8e Nitraatactieprogramma. Beide programma’s benoemen doelsturing als route om de gestelde opgaven te realiseren. Dat doet vermoeden dat er voor de zomer volgende stappen bekend worden. Tegelijk zal doelsturing in 2025 niet compleet in detail uitgewerkt worden. Dat vraagt meer tijd. In de brief aan de Tweede Kamer over het 8e Nitraatactieprogramma benoemt de minister mogelijk in 2029 doelsturing voor de eerste elementen toe te kunnen passen.
Daarnaast zijn er in de markt nu al afnemers die extra belonen voor een lage CO2 uitstoot, wat ook doelsturing is. Dus naast de komende ontwikkelingen is het ook belangrijk om te volgen wat er nu al gebeurt.
Vervolg
De VLB blijft het thema ‘doelsturing’ volgen en blijft een actieve bijdrage leveren. De focus ligt daarbij niet op de toepassing of de normering. Wel ligt de focus op de borging, dat het toepasbaar is en op de administratieve lastendruk.
Rick Hoksbergen, lid VLB Vaksectie Agrobedrijfskunde namens Countus
