Skip to content

‘Ommekeer bij verhuur en lease van fosfaatrechten’

De Hoge Raad heeft in een rechtszaak bepaald dat fosfaatrechten door registratie bij RVO overgedragen worden, zonder dat daarvoor een geldige titel vereist is. Wat zijn de fiscale gevolgen van die uitspraak?

Verrassing! Een huurder van productierechten blijkt niet slechts een gebruiksrecht te hebben gekregen, hij is ook eigenaar geworden van de gehuurde productierechten. Dit geldt voor productierechten in de zin van de Meststoffenwet (Msw), waaronder fosfaatrechten. De registratie van fosfaatrechten in het register bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bepaalt wie de rechthebbende is.

Op 30 september 2022 gaf de Hoge Raad aan dat fosfaatrechten door de registratie bij RVO overgedragen worden. Een geldige titel in de zin van het Burgerlijk Wetboek ( artikel 3:84 lid 1), zoals bijvoorbeeld koop of verkoop, is daarvoor dus niet vereist. Degene op wiens naam de fosfaatrechten staan geregistreerd, is dus de juridisch rechthebbende op de fosfaatrechten. Dit heeft tot gevolg dat in verhuursituaties (verhuur voor langer dan een jaar met een koopoptie) en in leasesituaties (verhuur korter dan een jaar zonder een koopoptie) de huurder eigenaar is geworden van de “gehuurde” fosfaatrechten.

Drie vragen naar aanleiding van het arrest

De vraag die daarbij direct opkomt is of het arrest fiscale gevolgen heeft en zo ja, welke dat dan zijn. Bij de beantwoording van de vraag telt in mijn visie wie het economische belang van de fosfaatrechten heeft. Het juridische eigendom is daarbij minder relevant.

Er dienen zich in dit verband drie vragen aan:

  1. Wat zijn de fiscale gevolgen van het arrest van de Hoge Raad voor alle lopende huur- en leaseovereenkomsten van vóór 1 oktober 2022?
  2. Wat zijn de fiscale gevolgen van het arrest van de Hoge Raad voor de leaseovereenkomsten voor korter dan één jaar gesloten vanaf 1 oktober 2022?
  3. Wat zijn de fiscale gevolgen van het arrest van de Hoge Raad voor langlopende contracten gesloten vanaf 1 oktober 2022?

1. Huur- en leaseovereenkomsten vóór 1 oktober

Naar mijn mening mag het arrest van de Hoge Raad van 30 september 2022 geen fiscale gevolgen hebben voor contracten gesloten vóór 1 oktober 2022. Ik zal dit nader toelichten. Over de fiscale behandeling van de verhuur van fosfaatrechten zijn door de Vereniging van accountants en belastingadviesbureaus (VLB) en de Belastingdienst in het verleden afspraken gemaakt. Die afspraken houden een economische benadering in.

Als de verhuurder voldoende risico blijft lopen met betrekking tot de waarde van de fosfaatrechten, kan de belastingheffing worden uitgesmeerd over de gehele verhuurperiode. Een en ander leidde tot een modelovereenkomst die voor de praktijk gebruikt kon worden met welbevinden van de Belastingdienst. De afrekening over de fosfaatrechten in één keer bij aanvang van de verhuur werd hiermee voorkomen.

Het ligt voor de hand dat voor lopende contracten op basis van het vertrouwensbeginsel eerbiedigende werking geldt en winstneming in één keer in dit jaar achterwege kan blijven. Maar naast dit formele argument geldt ook een materieel argument om de belastingheffing in één keer achterwege te laten. Het economische eigendom van de rechten is namelijk niet overgegaan naar de huurder en dat is ook contractueel vastgelegd. Als zodanig is het duidelijk dat het nooit de bedoeling van partijen is geweest om de economische eigendom te doen overgaan naar de huurder. Logischerwijze zal er wel aan de lopende verhuurcontracten een aanhangsel worden gehecht, maar die zal er enkel in bestaan om aan te geven dat het juridische eigendom op de huurder is overgegaan. Het economische eigendom blijft volledig bij de oorspronkelijke eigenaar.

2. Leaseovereenkomsten korter dan één jaar

Bij deze vorm van gebruik van fosfaatrechten, waarbij voornoemde rechten binnen het jaar van de lessee (huurder) terugkeren bij de lessor (verhuurder), ook wel “lease” genoemd, is het evident dat het economische eigendom bij de lessor is gebleven. Bij lease wordt een vergoeding betaald die geheel losstaat van de marktwaarde van de fosfaatrechten. De rechten worden slechts tegen vergoeding korte tijd uit gebruik gegeven. Het belang bij de rechten gaat dus niet over. Bij RVO worden deze contracten geregistreerd en daarna ook weer direct terug overgeschreven.
Door het arrest van de Hoge Raad van 30 september 2022 is het eigendom van de lessor alleen nog het economische eigendom. Belastingheffing over de waarde van de fosfaatrechten bij lease acht ik derhalve niet aan de orde.

3. Langlopende contracten vanaf 1 oktober 2022

Voor deze contracten wordt nog nader onderzocht of deze gegeven het arrest van de Hoge Raad van 30 september 2022 zonder fiscale gevolgen gesloten kunnen worden. Er dient in dat geval een contract te worden gesloten dat aansluit bij de in het verleden gemaakte afspraken, waarbij wordt vastgelegd dat het economische eigendom van de rechten bij de oorspronkelijke eigenaar is achtergebleven en het gebruik daarvan enkel aan de gebruiker ter beschikking wordt gesteld. Met de Belastingdienst wordt nog overlegd of zij deze visie deelt.

Opiniestuk door Robin Nijhuis, voorzitter VLB- Vaksectie Recht

Uitreiking Certificaten BBA-IV cursus

Maandag 9 januari jl. vond de uitreiking van de certificaten van de VLB Basiscursus Bedrijfsadvies, BBA-IV bij Alfa in Wageningen plaats.

Na een interessante inleiding van de heer Teus van Tuijl van de Rabobank, reikte de voorzitter van de VLB Vaksectie Agro Bedrijfskunde Hans de Bie aan 9 deelnemers de certificaten uit.

De bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd. De VLB Vaksectie Agro Bedrijfskunde feliciteert alle kandidaten met het behaalde resultaat.

VLB-inspiratiesessie ‘CO2, van beleid naar praktijk’

Woensdag 28 september vond in de Eemlandhoeve de VLB-inspiratiesessie ‘C02, van beleid naar praktijk’ plaats. In dit event deden adviseurs inspiratie op over een onderwerp dat aansluit bij een actualiteit of trend. Dit jaar was dat de carbon footprint. In goed Nederlands; onze koolstof of CO2 voetafdruk. Hoe krijgt het verminderen van de CO2 uitstoot invloed op ons werk als adviseur in de agrarische sector?

Vanuit diverse expertises en invalshoeken gingen we ons verdiepen in de kansen en uitdagingen ten aanzien van het verminderen van de CO2 uitstoot. De doelen hiervan zijn Europees en zijn vertaald naar een Nederlandse klimaatwet. Wat is verplicht en voor welke sectoren? Is er sprake van vrijwilligheid? Waar kan een ondernemer morgen mee aan de slag? Een drietal sprekers werden hiervoor uitgenodigd en we sloten af met een interactief rond-de-tafeldebat.

De eigenaar van de Eemlandhoeve, Jan Huijgen, mocht de aftrap verzorgen met een korte uitleg over het ontstaan en de doelstellingen van zijn bedrijf. De Eemlandhoeve zet zich in om de burger en de boer weer te verbinden, met als doel duurzaamheid. Op de Eemlandhoeve bevinden zich verschillende organisaties, die zich allemaal inzetten voor dit doel. Ondanks dat er van alles gebeurt op gebied van duurzaamheid op de Eemlandhoeve, blijft de Eemlandhoeve altijd een boerderij.

Jos Cozijnsen van Climate Neutral Group vertelde  over de rol van de CO2-markt. Het ontstaan van CO2-handel in klimaatbeleid en de rol voor het halen van het akkoord van Parijs werden uitgelegd. Het verschil tussen de verplichte CO2-markt (ETS) en de vrijwillige CO2-markt Verra/SNK kwamen aan de orde. En voor de adviseurs uiteraard een zeer interessant onderdeel, hoe CO2-waarde te generen met projecten in de landbouw.

Mariska de Rooij, van Vion Food Nederland, gaf een presentatie over het implementeren van de carbon footprint in de varkenshouderij door  blockchain-technologie. Wageningen Universiteit heeft een berekening ontwikkeld voor de carbon footprint in de varkenshouderij. Vion is aan de slag gegaan om deze berekening te implementeren in de praktijk met blockchain-technologie. Carbon footprint berekeningen laten grote verschillen zien tussen bedrijven. Dit geeft aan  dat er veel ruimte is voor verbetering. Er ligt een flinke uitdaging voor agrariërs, adviseurs en de hele keten om die verbeteringen te realiseren. Blockchain-technologie wordt gezien als middel voor vertrouwen en bewijs in de hele keten.

Sjoerd Miedema, boer en eigenaar van het bedrijf ‘De Nije Mieden’, heeft zeven jaar geleden een ingrijpende ontwikkeling  doorgemaakt. Van een gangbare melkveehouderij is het bedrijf naar een biologisch plus bedrijf gegaan. . Het bedrijf houdt zich aan de regels van de biologische Skal-certificering. Er wordt nauwelijks krachtvoer aan de koeien gegeven. De landerijen zijn zeer kruidenrijk en het is waterpeil hoog. Het bedrijf is antibioticavrij. En er wordt geëxperimenteerd met alternatieven voor chemische ontwormingsmiddelen. Miedema wil laten zien dat een efficiënte voedselproductie mogelijk is, zonder het evenwicht van de natuur te verstoren.

De avond werd afgesloten met een rond-de-tafeldebat, waarin de sprekers en Ineke Couwenberg namens de VLB, onder leiding van de dagvoorzitter Henk Lassche, in debat gingen met de deelnemers. Door vragen in een poll ontstond er een levendige discussie waaruit bleek dat de meningen soms dicht, maar soms ook ver uit elkaar lagen. Kortom, deze sessie gaf volop inspiratie aan de deelnemers om na te denken over de voor nu en in de toekomst belangrijke thema’s die aan de orde kwamen.