Content voor publicatie in Nieuwe Oogst, geschreven door Arne de Beer, lid van de Vaksectie Recht namens Alfa. Gepubliceerd op 17 oktober 2020 in NO.
De woningmarkt lijkt weinig last te hebben van de coronacrisis. Particulieren hebben zelfs meer belangstelling voor wonen op het platteland. Weg van de drukke en benauwde stad. Ruimte om je heen als je moet thuiswerken. Droomkavels op het platteland zijn gewild. Volop kansen voor landbouwers die hun stallen afbreken en meedoen aan gemeentelijke ruimte voor ruimte-regelingen. Waar zitten de fiscale aandachtspunten?
Ruimte voor ruimte – rijk – provincie gemeente
De rijksoverheid moedigt varkenshouders met een saneringssubsidie aan om hun stallen af te breken. Als straks de coronacrisis voorbij is, wordt het stikstofdossier weer opgepakt. Te voorzien is dat er dan vergelijkbare provinciale regelingen bij het stoppen van veehouderijen komen. Er zijn daarnaast ook gemeentelijke ruimte-voor-ruimteregelingen die kunnen worden benut. De gemeente maakt dan afspraken met de veehouder over de afbraak van zijn stallen. Als compensatie verleent de gemeente bouwrechten. Met het bouwrecht mag op een kavel in het buitengebied een woning worden gebouwd. De veehouder kan de kavel met bouwrechten verkopen aan een particulier.
Waarde van het bouwrecht
Het bouwrecht komt voort uit jouw bedrijfsuitoefening. Dat betekent dat de waarde moet worden vastgesteld als je het bedrijf staakt en de bouwkavel naar box 3 overbrengt. Let erop dat als je van plan bent het bouwrecht binnen afzienbare tijd te verkopen, het bouwrecht vermogen van je onderneming blijft. De verkoopwinst op de bouwkavel wordt belast. Kosten die je hebt gemaakt, om het bouwrijp te maken, advieskosten voor begeleiding etc. zijn aftrekbaar. Dat geldt natuurlijk ook voor de boekwaarde van de grond waarop het bouwrecht is verleend.
Landbouwvrijstelling en waardedaling van jouw gronden
Het slopen van de stallen en inleveren van het bouwblok kan betekenen dat de waarde van de ondergrond van jouw stallen daalt. Eerst kon er een stal worden gebouwd, daarna niet meer. De waarde is dan niet meer dan die van weiland. Hiermee kunnen de bouwrechten gedeeltelijk een ‘vergoeding in natura’ zijn voor de waardedaling van de ondergrond van de stallen. Voor een vergoeding voor de waardedaling van de gronden geldt de landbouwvrijstelling. Let er dus op dat jouw adviseur aandacht aan deze mogelijkheid besteedt.
Wat als je al eerder bent gestaakt?
Stel dat je als veehouder een aantal jaren terug bent gestaakt. Je landbouwgronden met oude opstallen staan in jouw box 3-vermogen of horen bij je eigen woning. Als je alsnog meedoet aan ruimte voor ruimte en de bouwkavel verkoopt, is de opbrengst dan belast? De Belastingdienst stelt in de praktijk van wel. Dat is geen gelopen race, laat je adviseren over deze situatie. Als de meerwaarde wordt opgeroepen door een gemeentelijke regeling die voor iedereen geldt, heeft die niets te maken met de arbeid die je eraan verricht.
Hoe zit het met de btw?
Laat vooraf uitzoeken of de verkoop van een bouwkavel voor jou onder de btw valt. Hiermee voorkom je onaangename verrassingen achteraf.
Slot
Droomkavels op het platteland zijn gewild. Dit biedt kansen voor stoppende veehouders die hun stallen willen slopen. Heeft jouw gemeente een ruimte-voor-ruimte-regeling? Dan kan het interessant zijn om bouwrechten te krijgen die je aan een particulier kan verkopen. Het aandeel van de fiscus hierin kan o.a. worden beperkt door toepassing van de landbouwvrijstelling. Let op de btw over de bouwkavel. Ben je jaren terug gestaakt? Leg je niet zomaar neer bij een belastingaanslag over het bouwrecht.
Arne de Beer, lid van de Vaksectie Recht van de VLB, werkzaam als fiscalist bij Alfa